Spoorwegmuseum

motordraisine

Objectnummer 3003

Specificaties

Objectnummer
3003
Datering
rond 1910
Vervaardiger
Simplex (Amsterdam)

Type:                   M.G.

Fietsfabrikant Simplex maakte meer dan alleen (spoor)fietsen: het bedrijf verkocht ook gemotoriseerde draisines. Sommige van deze motordraisines (ook spoormotoren of railauto’s genoemd) waren zo groot dat ze meer op een tram leken dan op een draisine.

Het exemplaar in de collectie van het museum is van bescheiden formaat: hij biedt plaats aan maximaal twee personen en is voorzien van een motor die slechts 2 pk leverde. Simplex had dit model ontwikkeld voor drukkere trajecten, waar maar weinig tijd was om inspecties uit te voeren en opzichters dus snel ter plekke moesten zijn. De motor maakte de draisine relatief zwaar; om gewicht te besparen werden de andere onderdelen zo licht mogelijk uitgevoerd. In een brochure van Simplex werd er daarom voor gewaarschuwd dit model niet ‘onverschillig en ruw’ te behandelen.

Deze draisine is rond 1910 in gebruik geweest bij de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS). De NBDS had één spoorlijn in beheer: een verbinding van Boxtel naar Duitsland, die onder meer gebruikt werd voor internationale treinen van Duitsland naar de haven van Vlissingen. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog raakte de lijn in verval. Het spoor zelf is op bijna alle plekken verdwenen; deze draisine is het enige bewaard gebleven voertuig van de maatschappij. In 1959 is hij aan het museum geschonken.

De Simplex M.G. op deze foto gemaakt rond 1920 is net wat anders dan het exemplaar in het museum: deze heeft onder meer de nog lichtere spaakwielen, andere zittingen, en verhoogde handvatten om de draisine aan op te tillen.
Op deze reclamefoto van Simplex gemaakt rond 1920 laten twee heren zien hoe makkelijk het is om de motordraisine op het spoor te zetten. De mannen doen op dat op het emplacement van het toenmalige station Amsterdam Willemspark in Amsterdam-Zuid. Vanaf dit station vertrokken lokaaltreinen naar plaatsen als Amstelveen, Uithoorn en Aalsmeer. In 1972 werd het station buiten dienst gesteld; tegenwoordig is het het vertrekstation van een museumtramlijn.
Waarschijnlijk kort na het nemen van de vorige foto zijn de twee heren gaan zitten op de draisine en verlaten ze het emplacement van Amsterdam Willemspoort in zuidelijke richting. Rechts van de man met de bolhoed staat een seinvlag op de draisine: daarmee konden spoorbeambten signalen geven aan bijvoorbeeld machinisten.
Op deze reclamefoto uit dezelfde periode heeft de man in het grijze pak een andere reisgenoot: een beambte van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM). Met hun motordraisine rijden ze langs een vaart. Achter de bomen is nog net het raamwerk van een gashouder te zien.