De salonrijtuigen van Juliana en Bernhard
Veel koninklijke treinen zijn in Nederland niet bewaard gebleven. In 1903 beschikte Koningin Wilhelmina nog over een fraaie koninklijke trein. In de Tweede Wereldoorlog is deze trein echter vrijwel geheel leeggeplunderd en vernield. Daarmee waren alle Nederlandse koninklijke treinen van voor de Tweede Wereldoorlog verdwenen.
Een eigen trein voor Koningin Juliana
Koningin Wilhelmina maakt na de oorlog nog een paar jaar gebruik van een aangepast rijtuig, maar als Koningin Juliana in 1948 aantreedt is er behoefte aan een grotere trein. Hiervoor worden twee bestaande personenrijtuigen radicaal omgebouwd. De rijtuigen werden oorspronkelijk in 1932 gebouwd als NS AB 7522 en NS AB 7546 bij Werkspoor in Amsterdam. De rijtuigen worden op wens van Koningin Juliana functioneel en zonder overbodige luxe uitgevoerd. De rijtuigen ademen daardoor de zuinigheid die de tijd van de wederopbouw zo kenmerkt.
SR8 en SR9
Als eerste komt in 1953 de SR8 gereed, die bestemd is voor Prins Bernhard en de prinsessen. De letters SR staan voor Salon rijtuig. Twee jaar later krijgt Koningin Juliana met de SR9 ook een rijtuig met een salon, een werk- en slaapcoupé en een keukencompartiment. De keuken heeft een eenvoudig tweepits gasstel dat is bedoeld voor het zetten van een kopje thee of koffie. Echte maaltijden kunnen er niet op bereid worden. Voor een lange vakantiereis naar Oostenrijk wordt een grote hooikist meegenomen die gevuld is met allerlei warme maaltijden en dranken. Boven de slaapbank van Koningin Juliana kan een bed worden uitgeklapt dat in de jaren ’50 wordt gebruikt voor de jeugdige Prinses Christina.
Gebruik
De twee rijtuigen blijven tot 1993 in gebruik en maken gedurende hun dienstjaren bijna 80 ritten in binnen- en buitenland. Ze worden voornamelijk ingezet bij staatsbezoeken van buitenlandse vorsten en staatshoofden en voor de wintersportvakanties van de Koninklijke familie. Op Koninginnedag gebruikt Koningin Beatrix de trein als ze de viering van die dag ergens in het land bijwoont. In december 1993 wordt het huidige Koninklijke rijtuig, de SR10, in gebruik genomen en worden de SR8 en SR9 buiten dienst gesteld. Beide rijtuigen zijn in het Spoorwegmuseum toegankelijk voor bezoekers.
In 2023 wordt bekend dat de SR10 aan het eind van zijn levensduur is en naar het Spoorwegmuseum komt. Hiermee eindigt na bijna 160 jaar ook de inzet van een speciaal koninklijk rijtuig voor binnen- en buitenlandse reizen van de koning en het vervoer van staatshoofden die ons land bezoeken.
Leer meer de SR8, de SR9 en over het vorstelijk reizen per spoor in onze documentaire Koninklijke Klasse: